Saati ve dakikaları Dünya’nın dönüşü belirler. Bu dönüş ise sabit olmayıp dünya yüzeyine ve çekirdeğinde olup bitenlere göre az da olsa değişebiliyor.
Bu değişimler zaman zaman dünya saatinin saniyelerle yeniden ayarlanmasına neden oluyor.
Bu zamana kadar çok sayıda saniye eklendi ancak artık dünya hızlanmaya başladı. Uzun bir yavaşlama eğiliminin ardından ilk kez bir saniyenin çıkarılması gerekecek.
Fransa’daki Uluslararası Ağırlıklar ve Ölçüler Bürosu’na (BIPM) göre bu yakın zamanda yapılacak.
Nature dergisinde yayınlanan araştırmaya göre, bunun tam olarak ne zaman gerçekleşeceği küresel ısınmadan etkileniyor. Raporda, kutup buzunun erimesinin artık saniyeyi üç yıl geciktirerek 2026’dan 2029’a ittiği ortaya çıktı.
ARTIK SANİYE NEDİR?
Artık saniye, Eşgüdümlü Evrensel Zaman’a (UTC) göre tek bir saniyenin ayarlanması ile meydana geliyor. Bilim insanlarının bildirdiğine göre, atomik saatler tarafından ölçülen inanılmaz derecede hassas Uluslararası Atom Saati (TAI) ile Dünya’nın dönüşüne bağlı kesin olmayan gözlemlenen Güneş Zamanı (UT1) arasında fark bulunuyor.
Bu iki kavramının birbiri ile eşleştirilmesi durumunda artık saniye ortaya çıkıyor. Greenwich Ortalama Saati (GMT) ile uyumlu UTC zaman standardı, astronomi de dahil olmak üzere küresel zaman işleyişi için yaygın olarak kullanılıyor. Araştırmacılar, birkaç yılda bir eklenen artık saniye olmasaydı, UTC’nin Dünya’nın dönüş hızıyla aynı hizada olmayacağını söylüyor.
YAZILIM VE TELEKOMÜNİKASTON SİSTEMLERİNDE SORUNLARA NEDEN OLDU
Artık saniyelerin çoğu insanlar için fark edilmezken, uydu navigasyonu, yazılım, telekomünikasyon, ticaret ve hatta uzay yolculuğu gibi kesin ve kesintisiz zaman akışı gerektiren sistemlerde sorunlara neden oldu.
Örneğin Cloudflare, 2017 yılında tam gece yarısında yaşadığı devasa DNS kesintisinin nedenini artık saniye olarak açıkladı. 2012 yılında ise Reddit, LinkedIn ve Foursquare gibi dev siteler bu nedenle çöktü.
1972 yılından bu yana tüm dünyada standart olarak kabul edilen Eşgüdümlü Evrensel Zaman (UTC), ortalama her 21 ayda bir ayarlanıyor. Uygulamanın yürürlüğe girdiği 50 yıllık süre boyunca 27 artık saniye eklendi.
ZAMAN NASIL ÖLÇÜLÜR?
1955’ten önce bir saniye, Dünya’nın yıldızlara göre bir kez dönmesi için geçen sürenin belirli bir kısmı olarak tanımlanıyordu.
Daha sonra, fiziksel bir saniyeyi tanımlamanın çok daha istikrarlı bir yolu olduğunu kanıtlayan son derece hassas atom saatleri dönemi geldi.
1960’ların sonlarından itibaren dünya, zaman dilimlerini ayarlamak için koordineli evrensel saati (UTC) kullanmaya başladı. UTC atom saatlerine dayanıyor ancak yine de gezegenin dönüşüne ayak uydurur.
Ancak dönüş hızı sabit olmadığı için iki zaman ölçeği yavaş yavaş birbirinden uzaklaşıyor. Bu, onları yeniden hizaya getirmek için ara sıra bir “sıçrama saniyesinin” eklenmesi gerektiği anlamına geliyor.
Uzun vadede Dünya’nın dönüşündeki değişikliklere, okyanus tabanındaki gelgitlerin sürtünmesi hakim oldu ve bu da onun dönüşünü yavaşlattı.
Son zamanlarda gezegeni ısıtan fosil yakıtları yakan insanların neden olduğu kutup buzlarının erimesinin etkileri de önemli bir faktör haline geldi.
Buz okyanusta eridikçe eriyen su kutuplardan Ekvator’a doğru hareket ediyor ve bu da Dünya’nın dönüş hızını daha da yavaşlatıyor.
